.....

.....

.....

.....

.....

.....

.....

.....

.....

.....

29 December 2012

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကုိယ္တုိင္ထုိးထား တဲ့ ဆြယ္တာတစ္ထည္ ေလလံတင္

2012-12-28
လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ ေလာက္က ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ ကုိယ္တုိင္ထုိးထားတဲ့ ဆြယ္တာတစ္ထည္ ကုိ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ NLD ပညာေရးကြန္ရက္အဖဲြ႕ရဲ႕ ဒုတိယအႀကိမ္ ပညာေရးရန္ပုံေငြ ဂီတပြဲေတာ္ ပထမေန႔ မွာ ေလလံတင္ခဲ့ရာမွာ ေရႊ FM ေရဒီယုိ ဥကၠ႒ ေဒၚနန္းေမာက္ေလာဆုိင္း က က်ပ္ေငြ ၄၁၅ သိန္းနဲ႔ ဝယ္ယူသြားပါတယ္။
 အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ပညာေရးရန္ပံုေငြရွာေဖြေရးဂီတပြဲမွာ ေလလံတင္မယ့္
 ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ထိုးထားတဲ့ဆြယ္တာကို သရုပ္ဆာင္ ေျပတီဦးက ျပသေနစဥ္

ဒီဆြယ္တာကုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကုိယ္တုိ္င္ထုိးခဲ့တာမုိ႔ တန္ဖုိးျဖတ္လုိ႔မရဘူးလုိ႔ ဆြယ္တာဝယ္ယူသြားတဲ့ ေဒၚနန္းေမာက္ေလာဆုိင္း (Nan Mauk Lao Sai) က ေျပာပါတယ္။ 
 ေရႊ FM ေရဒီယုိဟာ Sky Net TV ကုိ ပုိင္ဆုိင္တဲ့ ေရႊသံလြင္ကုမၸဏီရဲ႕ လက္ေအာက္ခံ
အသံလႊင့္ဌာန ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီပညာေရးရန္ပုံေငြပြဲမွာ ေလလံတင္ ေရာင္းခ်တဲ့ ပန္းခ်ီကားတခ်ပ္ကုိလည္း
ဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က လက္မွတ္ေရးထုိးေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီပန္းခ်ီကားဟာ ရန္ပုံေငြဖြင့္ပြဲ ဂုဏ္ျပဳသီခ်င္း ဆိုေနတဲ့ အခ်ိန္မွာပဲ ပန္းခ်ီဆရာက စင္ျမင့္ေပၚမွာ တထိုင္တည္း ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ပန္းခ်ီကား ျဖစ္ပါတယ္။

မေန႔က က်င္းပခဲ့တဲ့ ရန္ပုံေငြပြဲ ပထမေန႔မွာ အလွဴေငြ က်ပ္သိန္း ၁၅ဝဝေက်ာ္ ရရွိေၾကာင္း၊ ရန္ပုံေငြပြဲ က်င္းပႏုိင္ေရးအတြက္ Sky Net ႐ုပ္သံက က်ပ္ သိန္း ၁၃ဝဝ၊ AGB ဘဏ္က က်ပ္သိန္း ၅ဝဝ ေက်ာ္လွဴဒါန္းခဲ့တယ္လုိ႔ NLD ပညာေရးေကာ္မတီတာဝန္ရွိသူ
ဒါက္တာသိန္းလြင္က မီဒီိယာေတြကုိ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
အမည္မေဖာ္လိုသူတစ္ဦးက ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ ျပိဳင္ဘက္ကင္း အျမင့္မားဆုံးေလလံေစ်းျဖစ္တဲ့ က်ပ္ေငြ သိန္းေပါင္း ၆၃၀နဲ႕ ဒုတိယဆြယ္တာေလးကို ဝယ္သြားတယ္သိရလို႕ ေမၾကီးအစား ဂုဏ္ယူမိပါတယ္။ ၂ရက္ေပါင္းကို သိန္း ၁၀၄၅ နဲ႕ ျပည္သူ႕အက်ိဳး တဝၾကီး သယ္ပိုးႏိုင္ျပီ... အေမ့လက္နဲ႕ ကိုယ္တိုင္ေရးတဲ့ သမိုင္းမွတ္တိုင္ တစ္ခုပါ။

25 December 2012

Heho ah Air Bagan Vanleng Khat Tuahsia

 Kawlngam ah Vanleng Line minthang aa.aki son ahi U Tay Zah i neihsa Air Bagan vanleng (W-9011) khat sia Dec. 25,2012 (Christmas) ni zingsang lam (7:00AM) hun pawl-in Mandalay pan Heho Khua ah zuan tu in pai hi. Heho Airport a thet ma Tai (Miles 2) a ngamlatna Lo sung khat ah ta in meikang ci kiza hi.


A takna hang sia a tuk kuan tu ciang in  apei (Wheels) te ki khia thei ngol in awmtal ahi man in Lawpyitha khuaphelep mei Khuampi le Thingno ciina (Plantation) sunga Thingkungte phu ngawp ci hi. A tawpna ah Vanleng sia phal ni kisua in meikang ahi na thu kumpi thuneite na son uh hi. Tu sia zawh te  lampi aa motor cycle too mi hing ni sung pan  khatpa zong Phul ci hi. Vanleng tungah mi a vekpi 65 bang to in, Ngamdang mi (foreigners) 48 bang pha tu ci hi.


Vanleng sung a to mi 65 sung pan mi khat tawh Motor Cycle to khatpa tawh mi 2 thi-in, a dang mi 9 sia vanleng hawl (Pilot) 2 ki ngawm 11 liam uh a,Taunggyi Zatopi kipuak pai ci hi.
Nitak lam sang  Yangon Zatopi ki puak suh tu in Kumpi thuneite in Air Bagan Emergency Team te zasak uh hi. America ngammi 2 te sia Thailand zatopi lam ah Air Bagan Vanleng ma tawh puak suak tu in US Embassy, Yangon te in sawl hi. 

Air Bagan nei pa sia Nah Ah Phah mi hing hi aa, 2008 kung zong ama te vangleng sia ta in Tumni sua ngei hi.

Translate by Sizang Chin
 
 
 
 

24 December 2012

Sya Za Khup Tuupa Th.D Nga

  

 Thuklai -Yangon a teang, Pastor Cope Suan Pau  in Korea Yonsei University pan in M.Th Degree hong laak zawk Yonsei University zawm to aa, tu in  Th.D ( Doctor of Theology ) ,  hong nga to  a hi man in ki lungdam pui hi.

Sya Suanpi sia Thuklai Sya Za Khup ii tuupa hi.
 
Topa in ih minam sung bek hi ngawl in a kisamh na papo ah hong zaksak tahen aa, Anun taak sung, Cidam ludam , thin nuam tak in, Ama na hong sep zaawk na tu, Thupha tam pi hong buak sak tahen,

23 December 2012

A khatveina SRBA Ngambup Antan Thungetna, Centenary Prayer Mountain, Taingen ah neitu

SRBA ngambup vaihawmna tawh in hong paitu Kumthak sung Jan. 29-31,
2013 hunsung teng Centenary Prayer Muontain, Taingen ah, Antan thunget
poai (Fasting Prayer Festival) kinei tu hi. Tua Thungetna sungah
Nehemiah Prayer Team (NPT) te in hong lampui tu hi.
Inn om ngam om akuama theampo atu thungetna hong kinei sak nuam
ahiman, thungetna sung hel nop thute, SRBA ah mail taw ahizong hong
thak hamtang le uh te ci in hesuak kong ngen uh hi.

Rev. Langh Go Laang (Laangpu)

--
Secretary
Evangelism & Mission Department
Siyin Region Baptist Association (SRBA)
Repblic of Myanmar.

Ph. 09400511869

မေလးရွား လဝကစခန္းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သားေတြ အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရ

2012-12-22
မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ Johor ဂ်ိဳဟိုးျပည္နယ္၊ ပါကန္းနာနတ္စ္ၿမိဳ႕က လဝကထိန္းသိမ္းေရးစခန္းမွာ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ ျမန္မာျပည္သားေတြဟာ စခန္းတာဝန္က် အရာရွိေတြရဲ႕ မတရားခိုင္းေစမႈေတြ ရင္ဆိုင္ေနရၿပီး အက်ဥ္းသားအခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
Photo: AFP
မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕တြင္ တရားမဝင္ႏိုင္ငံျခား အလုပ္သမားမ်ားကို စစ္ဆင္ေရးျဖင့္ ဝိုင္းပိတ္ဖမ္းဆီးထားေသာ မွတ္တမ္းဓာတ္ပံုကိုေတြရ႕စဥ္
ရက္ ၂ဝ ေက်ာ္ေထာင္က်ခံခဲ့ရၿပီး ေခါင္းကိုက္ေဝဒနာေၾကာင့္ ဆရာဝန္အႀကံျပဳခ်က္နဲ႔ မၾကာေသးခင္ကမွ ျပန္လည္လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ဒုကၡသည္လက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ထားသူ မမာလာ က ေထာင္မွာစားရတဲ့ထမင္းက ေက်ာက္ခဲလိုမာေတာင့္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေကၽြးေမြးတဲ့ ဟင္းကလည္း ပဲျပားဆိုရင္ ေတာ္ေတာ္ကိုေသးၿပီး၊ ခရမ္းသီးဗူးသီး ဟင္းအရည္ဆိုရင္ ဆားမပါဘဲ ဒီအတိုင္းေကၽြးတာေၾကာင့္ ဘယ္သူမွစားမဝင္ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ေဆးကုသခြင့္နဲ႔ ျပင္ပဆက္သြယ္ခြင့္ စတဲ့ အက်ဥ္းသားအခြင့္အေရးေတြလည္း ပိတ္ပင္ခံေနရေၾကာင္းကိုလည္း အခုလိုေျပာပါတယ္။

"အိမ္သာကလည္း ဘယ္လိုလဲဆိုေတာ့ အေယာက္ ၃ဝ ေက်ာ္မွာ အိမ္သာေလးတလံုးပဲ အဲဒီအထဲထဲမွာ၊ အဲဒီနားေလးမွာပဲ အိပ္ရတာ၊ အဲဒီေနရာမွာပဲ ဘုရားရွိခိုးရတာ၊ မနက္ဆိုရင္ ၅ နာရီပံုမွန္ႏိုးရတယ္၊ ေနာက္ေနထိုင္မေကာင္းရင္လည္း ေဆးေတြဘာေတြ ေတာင္းရင္လည္းမေပးဘူး၊ ေခါင္းေတြဘာေတြ ကိုက္တယ္ဆိုရင္၊ ေနာက္ဖုန္းေတြ ဘာေတြဆက္မယ္ဆိုရင္လည္း မေပးဘူး  ဖုန္းျဖတ္တယ္လို႔ ေျပာတယ္၊ က်မသူငယ္ခ်င္း ေကာင္မေလး တေယာက္ရွိတယ္ ပဲခူးကေနၿပီးေတာ့ သူ႔ကိုအရမ္း အလုပ္ခိုင္းတာပဲ မနက္မိုးလင္း သူတို႔စားၿပီးတဲ့ ပန္းကန္ေတြေကာ က်မရင္ထဲမွာ ေတာ္ေတာ္ဆို႔တယ္၊ အကုန္လံုးသူ႔ကို ခိုင္းတယ္ သူတို႔အိပ္ယာေတြကအစ သြားသိမ္းေပးရတယ္ မလိုအပ္တဲ့ အလုပ္ကိုသူက လုပ္ေနရတယ္”

မအယ္သြယ္ၿဖိဳးလို႔ေခၚတဲ့ ဒီအမ်ိဳးသမီးဟာ ပတ္စပို႔စ္သက္တမ္းကုန္လို႔ ေထာင္က်ခံေနရတာ ၅ လေက်ာ္ေနၿပီ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း မမာလာက ဆိုပါတယ္။

အဲဒီစခန္းမွာ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီး ၁ဝ ဦးရိွၿပီး၊ အမ်ိဳးသားမ်ား အပါအဝင္ ဦးေရ ၁၅ဝ ခန္႔ရွိမယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။ Burma Campaign Malaysia(BCM) က ကိုထြန္းထြန္းက ဒီလိုျဖစ္ပ်က္ေနရျခင္းရဲ႕ ျပႆနာက အက်ဥ္းသားအခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ေနမႈကို အစိုးရတာဝန္ယူ ေျဖရွင္းမေပးတဲ့အျပင္ သတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ NGOs ေတြကို စခန္းေတြထဲ ဝင္ေရာက္စစ္ေဆးခြင့္ မေပးတာေတြက အေျခခံအေၾကာင္းရင္းပဲလို႔ ေျပာပါတယ္။

အဲဒီစခန္းမွာ ဗီယက္နမ္၊ ကေမၻာဒီးယား၊ ထိုင္း၊ သီရိလကၤာစတဲ့ နိုင္ငံေပါင္းစံုက လူေပါင္း ၅ဝဝ ေလာက္ အထိန္းသိမ္းခံေနရေၾကာင္း၊ ဒီလိုစခန္းမိ်ဳး မေလးရွားနိုင္ငံအတြင္းမွာ ၁၃ ခုရွိၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံသား  ၂ဝဝဝ ေလာက္ ရွိမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းေၾကာင္း ကိုထြန္းထြန္းက ေျပာပါတယ္။

Thuklai-Pumva Innkuan Meeting

2012-12-23
Photo te Click in ki en thei hi.


 A Ni :- 23/ December/2012 (Sun Day)
 A Hun :- 2:00 to 4:00 Pm
          Thuklai-Pumva Innkuan Kipawlna Meeting le Kum Cin Ki Khop

  Photo te Click le te ki en thei hi.

Meeting ki khawm thei teng

1.Sya Thang Khat Pum                            14. Pa Lian Suan Mang
2.Pa JM Khai No                                    15. Tg. Hau Sen
3.Pa Lian Dal @Dalpui                           16. Daw Man Neih Cing
4.Pa Thawng Mun Thang                        17. Daw Man Za Dim
5.Tg. Do Tual                                       18. Pa Tual Khan Pum
6. Tg. Mang Zua Khai                            19. Pa Khai Khan Saang
7.Pa Cin Khan Khai(Khan Khai)              20. Pa Hau Cin Thawng
8. Daw Dim Vaang Huai                         21. Pa Thawngpu
9. Tg. Thawng Khan Mang                      22. Tg. Thang Pu
10. Tg. Pau Suan Khai                            23. Pa Thang Khan Nang
11. Lia Dim Suan Huai                           24. Pa Pau Kok
12.Daw Dim Lamh Huai
13. Daw Neam Kaang

A Zen Da Kaai Khop Na

1.   Ki khop ki pat na tu in Nu Man Za Dim @ Nu Man No thu ngen in hun ki pan na ki nei hi.

2.   A Zen Da Kai Khop Na
(a) ရန္ပံုေငြ Zon Na Tu Dan
(b)       Ih Kipawlna min sia  a taang zai zaw a sua thei na tu ki kum na.
(c) Ki tel na vot kik tu.

Thu Khen Sat Na

1.  Ki pawl na min lai tu vai ki kup na ki nei in Pu Thuklaisuanlepaal ki pawl na ci in ki kip sak hi.

2.  ရန္ပံုေငြ  zon tu taw ki sai khangno mi mal sim in tha khat Rm10 khiak tu in ki thu kim a, a lam pui tu in (1) Tg Do Tual (2) Tg Hau Sen (3) Tg Mang Zua Khai te in hong khon tu in le tavuan ki ap hi. UN Zum ah an zuak thei na pamit nget thei na tu han ciam tu.

3.  Lam Pui Thak Kit el na Sung ah.
( 1 ) Sya Thang Khat Pum             Chairman
( 2 ) Pa Lian Dal@ DalPui              Vice Chairman
( 3 ) Pa JM Khai No                      Secretary
(4 ) Tg Mang Zua Khai                  Assistant- Secretary
( 5 ) Nu Lamh No                         Treasurer
( 6 ) Lia San Kim                          Accountant
( 7 ) Pa Thawngpu                       Member Cheras Co-dinator
( 8 ) Pa Hau Cin Thawng               Adviser
( 9 ) Nu Niang                             Adviser
(10) Nu Cing Kok                         Adviser
(11) Nu Man Za Dim                     Adviser

4. Khawk Ma Kaai
       (1) Lia Keo San Kim               Maluri
       (2) Hau Sen                         Paser buLung
       (3) Zam Pau                         Paser Bu Lung
       (4) Saang No                       Rawang
       (5) Tha Thang                      Rawang
       (6) Nu Cing Kok                    Rawang
       (7) Pa Thawngpu                  Cheras
       (8) Sya Thang Khat Pum        Cheras

5. Mai meeting tu in 11/ Feb/2013 Monday nai 12:00Pm in Pa Thawngpu te in a vot tu in pha ki sa hi.

 
6. Ci na le Nau suak ki ve na sia kit awl nga phot tu in pha ki sa hi.

Hun man na tu in Pa Lian Dal@ Dalpui  thu nget na tawh hun ki man hi.

Tuni an neak na ah Tg Do Tual na Rm 50 tawh hong pa von ahi man in lungdam na ki ciam te hi.

22 December 2012

ZAM Thupuak

US Policy le Kawlngam

by Taang Nang Lian Thang

USA pen tuni ciangciang leitungbup-ah a thunei pen gam khat mah-in ki ciamteh lai hi. Leitungbup ong makaih zawhna dingin a gam mahmah zong gallam thahatna, neihsalam thahatna, sum le pai-lam thahatna, pilna-lam thahatna, gamvai-lam thahatna cih bangin namkim picinna a neih den nading un a hanciam den gam khat hi.

Tua banga vaikim khempeuh-ah picinna a neih theih nading un a gam, a mun, subject zui-in mipil misiam vaipuak nei ding koih timtem uh hi.

Ih kawlgam pen Asia/South East Asia sunga om gam khat ahih manin Asia/South East Asia lam expert mipilte leh department/organization-te in ong encik pah na hi hi.

Ih kawlgam pen Democracy gam a pian nading aa Thein Sein(USDP)kumpi leh Aung San Suu Kyi (NLD)-te kihona a thukimpih US Government (President Obama kumpipawl)-te in panpih mahmah hi. Obama in kiteelna-ah a zawh nop lua’t manin foreign policy-ah Kawlgam pen genpi-in gen aa nei hi. A tatak-in President Bush hun lai-a hong panpihna hanga galkap kumpite a thanemgawp cih ding hi zaw hi. A thanem nading un economic sanction khau tawh a ki hencip gawp ahi hi. Amau pen a thanem bek hi aa, a si uh hi nai lo hi. 2008 Constitution pen galkap kumpi thahat nadinga a kibawl thukhun hi. Thein Sein sanga power nei zaw National Security Committee အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုၿခံဳေရးေကာ္မီတီ (ကာ/လုံ) in ih kawlgam a lencip lai ahi hi. Obama kumpi in Aung San Suu Kyi a pummuanna tawh tua sanction khauteng nawh phelsak mahmah kha ahih manin, ong bang ci pai tam ci-in American policy research bawlte a patau zong om veve hi.

2008 thukhunpi tawh ki-ukna nuai-ah Mualmi khempeuh ih ut loh lam, US-te’n hong tel semsem uh hi. 2015 kiteel hun ciangin, USDP hi ta leh, Aung San Suu Kyii (NLD) hi ta leh, Land slide-in kuamah’n zo nawn lo ding ahih manin, US kumpi in deih banga a pei theih ding Kawl kumpi pen, kua hi zaw ding hiam cih lungmang veve uh hi.

Kawlgam tawh kisai US policy pen 100% a deih bang uh, piang sa nawn lo uh hi. Mualmite’ ii thuneihna a thupi’t lam tel semsem uh hi. Zomi(Chin) sungah zong pilvang tak-a ki thutuah mahmah ding kisam ta hi. US policy maker-te tawh Chin State affairs vai, thu hoih tak ih sun theih nadingin, Zomi/Chin gamvai a vei khempeuh khut kilen aa na ih sepkhop theih ding kisam sa ing.

(Center for Strategic and International Studies – CSIS) pan in expert Dr. Michael Green leh a lawmte kawlgam a paina Trip Report (ettheih dingin upload sa-in koih khin ing) ahzong pawlkhat a sia/a pha etkaak theih-in om hi.

Tua banah Georgetown Journal sunga Dr. Michael Green ii minute 5 interviews, kawllai tawh a suahsak uh simhuai sa-in kong suaksakkik hi. A profile zong theih huai sa ka hih manin, kong suaksak sawn hi. Kawlgam/Zogam vai a sem dingte in American policy expert-te tawh kizop huai ka sa hi.

http://punanglianthang.files.wordpress.com/2012/12/us-policy-leh-kawlgam-2.pdf
စစ္တပ္ကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ျခင္းသည္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အတြက္ ပထမဆံုး စိန္ေခၚမႈျဖစ္……..
ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရး မူ၀ါဒေရးရာႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒါက္တာ မုိက္ကယ္ ဂရင္းက တခုလံုးၿခံဳၾကည့္က ေအာင္ျမင္သည္ဟု မွတ္ခ်က္ေပးေသာ္လည္း မွားယြင္းမႈ ၃ ခု ရွိသည္ဟု ယူဆေၾကာင္း ေျပာသည္။

21 December 2012

Malaysia Ah IRC In Refugeete Kimupui

International Rescue Committee (IRC) lampuina taw, Kuala Lumpur khuapi, MELIA hotel ah December 19, 2012 zing nai 10:00- 12:00 sung workshop seminar khat vawt hi.

Kawlngam buppi ngambeal kipawlna COBEM pan le community, NGO pawlkhat zongh kihel in, 2012 sung IRC ii nasepna te kipawlna communityte in belap le munate sonna nei sak hi.

IRC in 2012 sung innkuan 1,300 thudokna nei in, refugee te ii kisap le deiteng kan thei hong suak hi.

Malaysia thunei te in, Asean ngam submit meeting ah, Pilna (Education) taw kisai Asean ngam sung mivom mikaang khen ngawl in, sinsak na thuphuang ahikom, Malay ngam sung ngambeal om te atuh Malayte ii saang ah kaa thei natuh IRC in hanciam tuh aa, Asean lampuite thukikupna ah zongh Agenda khat in nguang tuh thu son hi.

Thai ngam om ngambealte in, Thai te lai sinsak thei bangh ma IRC in Malay om ngambeal te atuh hanciam pui nuam dan in son hi.

Refugee kipawlna sang pan, Card ngaa ngawl lai huu in, anneak tuidawn haksatna, pilna le zato vai ah haksatna te pulaakna nei hi.

thutatuam

20 December 2012

Gam Dang Tung Zomi Te A Ding

Gamdang tung Zomite ading cih a thumveina kong khahkhia hi. Topa in na omna mun leh mual ah cidam in hong kem hen. Lungdam Bawl leh Kumthak cidam ludamin hong zangsak hen. Tutung in thuli tate pattahzia, nupa kal thu, zu thu leh sum thu i ngaihsut khop dingin kong tel hi. A kicingin ka gelh loh hangin ngaihsutna leh i nuntakna hong noptuam nading lametna hi. Topa in a sim u leh nau mimal kim thupha hong pia hen. 
 
1. Tate Pattah zia tawh kisai:
Gamdang tungsate lakah haksatna khat pen “tate pattakzia” tawh kisai thu hi. Zogam ah a ten lai-in, pi leh pu, innveng innpam tawh naupangte kikhawl uh ahih manin tua zah takin nu leh pate ompihna kisam denlo uh hi. Tua bek hiloin khuasung lawm leh gualte tung panin zong kampau, gamtatzia a hoih hi-in a sia hita leh sin uh hi. Gamdang a kitun ciangin innveng innpam tawh kikhawl cih bang om loin eima inn ciatah ki-om hi. Mikangte in a tate uh satlo leh ciang tawh kisat theilo a kicih hangin amau a thu tawh na zo mahmah uh hi. Khang tampi thu leh la tawh kipattahna gam ahih manin ciang tawh sat kisam se loin a thu tawh na kikem uh hi. Tua hangin sanginn khawngah zong naupangte ukna in ciang kizang thei nawnlo hi. Pilna leh thutheihna tawh kikem uh ahih manin ciang kisapna na omlo hi.
 
The Times of India (December 1, 2012) ah India gam pan pai nupa Oslo khuapi, Norway gam ah palikte'n man cih kigelh hi. A thu pen Chandrasekar leh a zi Anupama te'n ta nih nei uh a, a tate uh sangkahsak uh hi. A ta uh Sai Sriram, kum sagih mi in a sanginn ah zunteh a, a pheituam kawtsak hi. Tua zuntehna hangin inn a tun ciangin a nu leh pate'n na taigawp uh hi. “Hih bangin zun na teh kik leh India gamah kong koih ding uh hi,” ci-in vau uh hi. Ni khat Sriram in a zunteh kik a, inn ciah ding lau lua ahih manin a sangsiate' kiangah, “Inn ciah leng ka nu leh pate'n hong tai ding uh hi,” ci a, tua panin Palikte'n hih nupate tate kepzia amau ngeina tawh kituak lo ahih manin a tate uh laksak in inndang ah koihsak uh hi. Tua bek hi loin a nu leh pa Palikte'n man uh hi. 
 
Zomite in i tate thu leh la picing bangin kamhilh kinei loin i deih bangin a gamtat loh uh ciangin tai leh sat i thuah thei uh hi. A thu tawh kihilh dingzia i siam nai loh manin ciangduai mah kizang tangtang lai hi. Tu'n gamdang a om naupangte thuhilhna leh lamlahna i tenna gamte mah bangin i neih kei leh ukloh keploh khang hong suak ding uh hi. A ki-uk lo khangnote in i lametna hong banglo kha ding uh hi. Hih thu tawh kisai-in i mailam lungngaihhuai mahmah hi.
 
2. Nupa kalbuaina tam semsem:

Gamdang ah nasepna a kidelh tangtang hangin nupa a semkhawm mi tamlo hi. Sepna kibanglote adingin hunzatkhop hun ding tawm mahmah hi. Nitak nasepna panin gimpi in inn tung ahih manun tawldam kawma itna thu kamkum cih bang hun ngah haksa hi. Mikangte'n nipi kal khat sungin amau nupa bek nitak khat bang hun zangkhawmin, thu leh la kikupna leh hun kipiakna a neih lai-un, eite'n hun i neih sunsun zi leh tate tawh kizang lo hi. Lupna tunga i lupkhop theih hangin lungsim kitello kiho thei nawnlo tampi ki-om leh kilawm hi. Upate'n, “Zawlthu kalah sial thawl” a cih uh tawh kibangin nupa kalah sialpi leh bawngpi tawh kimaisak zawhloh ding thu thawl thei hi. 
 
Gamdang a tung innkuante a pasal nu leh pate bekin sum leh pai na lamen lo uh a, numei lamte'n zong na lamen uh hi. Sung leh pute huh loh ding cihna ahih loh hangin, nupa kikal ah zong hih hangin kitelkhialhna hong piang hi. Zogam ah zite in inn nupi hi-in sum zongin diang masa lo uh hi. Ahi zongin gamdang hong tun uh ciangin numeite'n zong sum thalawh in khasum hong nei uh hi. Tua hangin ama nu leh pate zong sumkhak ding hong baihtuam tawh kibang hi. Nupa pawlkhat in sung leh teekte a kikimin sum khak uh hi, a cimawhzaw a om leh zong kitheihsiamna tawh tamzaw khak uh hi. Inn lam sum khakzia tawh kisai-in kilungkimsak lohna hong tam deuhdeuh kha mai tawh kibang hi. 
 
Nupa nuntakna nisim mah in thu leh la kikum tawntung i cihte'n zong haksatna tuak uh ahih leh kum tampipi kikhen nupate in haksatna tam neizaw ding uh hi. Pawlkhat bang kum tampi kimu loin a om zawh uh gam thumna ah kimu in tua kum sung mah in a zi in naupai tawh thuahkhawm uh hi. Hih thu tawh kisai in Zomi bup in ngaihsutna hoih leh ciim a om peuhpeuh kidek hetlo in iki puak, thapiak ding thupi ding hi. 
 
3. Zu mah kilel pen kici hi: 
Zomi Association of Malaysia makaite tawh amau zumah January 2012 in ka kimuh lai un thukikupna ka nei uh hi. Amau kiangah, “Malaysia Zomite' bangin buaisak pen hiam?” ka cih leh, “Zu in buaisak in zong kilel pen hi,” ci uh hi. Summuhna hoihzaw hong neih ciangun nidanga zusan suangbawlte' bekin a dawntheih uh pen amau zong dawnzo uh ahih manin “tagah nawi mu” a cih bangin uang bawl gawp in kizang khial hihtuak hi. Malaysia bang Muslim gam hi in mi nautang muh in zu dawn cih a kideih lo hi. Amau zong zu dawn lo hi loin, a dawn uh hangin midang tawh kitot kiselna in na zanglozaw uh hi. Tua hangin gamdang pan a pai zukhamte in Malayte khut thuak tam hi. Amau, zukham kikem theilo thuhilhna hong nei in kingaihsun ding uh hi.
 
Gamdang tung khangno tampi zu hangin si a kicih loh hangin zukham manin mawtaw tuahsia, motor cycle accident, mite'n satlum, kaplum cih bang i tuak uh hi. Gamdang haksapi a tunzawh sawt loin zu leh sa hangin a hun loin sihna khawng i tuak ciangin nu leh pa inn lam a omte adingin thuak hak mahmah hi. Gamdang tung ahih manin a luang zong innlam kipuak zawh ding hi lo a, ei gam banga u leh nau in eima thu tawh misi kivui thei hilo lai hi. America gam bangah mi khat a sih ciangin dollar tul sagih panin tulsawm peuh mah a tawm penin bei hi. Nuntak ding baihzaw a sih ding baihlo hi. 
 
Kum 13 sung (1996-2009) Guwahati Mission Compound ah ka om uh hi. Ko compound panin a kigamla lo ah zu namcin kizuak zihziah hi. Tua bangin khuapi sungah zu zuakna tampi om hi. Tua zah a tam zu zuakna a om hangin zukham a vak khatvei zong ka mu kei hi. Tua mah bangin zukham annkham a kivua kitawng zong kithei kha lo hi. Zudawn om cih a kitheihna bel zuthawl hawm tampipi ninbung ah kimu thei hi. Bang hangin mite'n zudawn uh a, kitot kiselna leh gamlumna in nei lo uh a, en zu kam nam peuh leng buaina tawh kizomin, zu zong kham phadiak hileng kilawm hi. Zu lel diak hiding ihi hiam? Bang hangin khua khat ah zukham khat om leh tua khuasung buaisak zo hiam?
 
Dr. Wati Aier, Oriental Theological Seminary a principal leh Naga singnuai mite kilem nading ah mapanna hangin Baptist World Alliance in pahtawina award  a piakpa in, “Gam khangto ah mite'n zu a dawn uh ciangin mi buaisak kha ning ci hi leh kilawmin gamta uh a, Nagaland ah zukhamte'n mi buaisak ding zong uh hi,” ci hi. Tua hangin Nagaland leh Mizoram bangah zu kilim kham mahmah hi. Zu hangin amah leh amah kithahna, tualthahna, numei tampite sun leh zan kahna, ta tampite sangkah zawh lohna leh annlim nekzawh lohna piang hi. 
 
4. Sum leh pai thu ah: 
Sum leh pai thu tam lo gen behlap lai ni. Gamdang tung Zomite'n zing nai 6:00 panin nitak nai 6:00 tan khawng mah nasem tangtang uh hi. Gimpi in inn tung zingsang nai 5:00 pawl mahin zingtho leh nasem dingin diang khia uh hi. Tua banga na a sep kei uh leh sumzat ding neilo ding uh hi. Pawlkhat in inn lei a kicih hangin kum sawmthum sung piak ding a kila hi. Mawtaw zong kum thum panin kum nga sung khawng piak dingin la uh a, mawtaw lei kici hi. Khasim in inn man, mawtaw man, mei leh tui man a piak uh ciangin amau zat ding leh sum khak ding tam val khollo ding hi. Gamdang tungte'n nasem tangtang uh a, innlam a omte'n gamdang pan sum leh pai lametna bek tawh i omkhak ding kidophuai mahmah hi. Ahi thei bangbang sem tangtang kawmin inn lama omte'n zong na hanciam leh nuamtuam mahmah ding hi. 
 
Khamtung a tenna inn zuakin Yangon khawng ah tate khaksa ne ding bekin i omsuk a hoih pen mah ahi ding hiam cih ngaihsut huai pha mahmah hi. Banghang hiam cih leh khua ah teng lai leng huan sung panin annteh lohing, singgah a kipan nek ding na omzaw ding hi. Yangon ah tuate sumbuk ah kilei tangtang pah hi. Zato vai khawngah nuamtuam cih a hih kei leh i tenna inn leh lo zuak ding ngaihsut masa in nei kei leng bang a ci tam ci ing. Gamdang tungte'n nutek patek hong vak ding mah hi. Ahi zongin inn lam ah a omlai khangno tampite'n nasep zong sawmlo, zong zonglo, sum lah zonglo, gamdang tungte' vak ding bek lametna i neih leh hoih lam sangin siatna hizaw hi. 
 
“Sumngahna hi peuh leh” cih tawh sep ding kilawm kilawmlo cih nei loin i omcip ding zong lauhhuai kasa hi. Gamdang pai nading sum leitawite'n zong Topa zahtakna tawh a kilawm nasep sem ni. Mailam saupi en kawmin gamta ni. Ei adingin metna ahih hangin midangte a dingin sihna cih bang vai i sai khak loh ding thupi hi. Sum bekbek i buaipih ciangin Pasian vai tawh kithuhual theilo ding hi. Sum deih pen a sia a hih zenzen loh hangin, deihluatna leh tua bekbek ngaihsutna sia mahmah hi. Tuhun ciangin tanu leh tapate bawng leh vok zuak bangin a zuak nu leh pa om koikoi hi. Cambodia, India, Bangladesh, Pakistan gamte bangah zahmawh a zat dingin a tate zuak uh hi cih thu kiza tawntung hi. Sum deihna hangin tate nangawn a zuak nu leh pa nuntakna siahuai lua mahmah hi. 
 
I omna ciat ah Topa mah sam tangtang ni. I tate hang bekin ki-it, kilem innkuan suaksawm ni. Gamdang tung Zomite ading a kicih hangin, inn ngak mite adingin zong a kisam thu mah hi dingin ka tuat hi. Topa in a sim u leh naute thupha hong pia ciat hen.
By: Rev. Dr. JM Ngul Khan Pau

ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆံုး အမ်ဳိးသမီး သမၼတ ျဖစ္လာ

19.12.2012 ၊ အင္ေခ်ာန္း
ဗုဒၶဟူးေန႔မွာက်င္းပတဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားသမၼတေရြးေကာက္ပြဲမွာ Conservative ပါတီ သမၼတေလာင္း Park Geun-hye (ပတ္ကြန္႔ညဲ) က အႏိုင္ရသြားပါၿပီ။

 ေတာင္ကိုးရီးယားရဲ႕ ပထမဆံုး အမ်ိဳးသမီးသမၼတျဖစ္လာတဲ့ အသက္ ၆၀ အရြယ္ Park Geun-hye က မဲအေရ အတြက္ ၅၀.၁% နဲ႔ ၿပိဳင္ဘက္ Liberal သမၼတေလာင္း Moon Jae-in က ၄၈.၉% အသီးသီး ရရွိခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္ ။

ႏိုင္ငံကို ၁၈ ႏွစ္ၾကာအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံကို ဆင္းရဲတြင္းက ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့သူ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္က လုပ္ႀကံ ခံခဲ့ ရတဲ့ အာဏာရွင္ေဟာင္း သမၼတပတ္ခ်ံဳဟီးရဲ႕ သမီးျဖစ္သူ Ms. Park ဟာ အာဏာရ New Frontier Party ရဲ႕ လႊတ္ေတာ္အမတ္ျဖစ္ၿပီး လႊတ္ေတာ္သက္တမ္း ၅ ႀကိမ္ဆက္တိုက္ တာဝန္ ထမ္း ေဆာင္ခဲ့ သူျဖစ္ပါတယ္။

သူ႔ရဲ႕ၿပိဳင္ဘက္ Democratic United Party ရဲ႕ သမၼတေလာင္း အသက္ ၅၉ ႏွစ္အရြယ္ Moon Jae-in ကေတာ့ ေတာင္ပိုင္းက Busan ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕မွာ မဲေပးခဲ့ပါတယ္။ Ms. Park ရဲ႕ ဖခင္ သမၼတပတ္ခ်ံဳဟီး လက္ထက္မွာ လူ႔အခြင့္အေရးေရွ႕ေနျဖစ္တဲ့ Mr. Moon အက်ဥ္းက်ခံခဲ့ရဖူး ပါတယ္ ။

ဒီျပိဳင္ပြဲမွာ သူတို႔ေတြရဲ့ ေနာက္ခံအေျခအေနဟာ မစၥစ္ ပတ္ကေတာ့ အိမ္ေရွ႕မင္းသမီး(princess)လို သရုပ္ေဆာင္ခဲ့ျပီး ၊ မစၥတာမြန္းကေတာ့ သာမန္အရပ္သား(common man)ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္လို႔ ကိုရီးယားတကၠသိလ္မွ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ဟမ္းေဆာင္ဒြတ္(Hahm Sung-deuk)ကေျပာပါတယ္ ။

ဒါ့အျပင္ ပတ္ဟာ အသက္၅၀ေက်ာ္ေတြရဲ့ တစ္ခဲနက္ေထာက္ခံမႈကိုရခဲ့ျပီး ၊ မြန္းကေတာ့ အသက္ ၂၀ေက်ာ္ ၃၀ အရြယ္မ်ားရဲ့ မဲအမ်ားစုကိုရခဲ့ေၾကာင္း ၊ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္မ်ားရဲ့မဲကိုေတာ့ ၂ ေယာက္အျပိဳင္ယူခဲ့ၾကေၾကာင္း စစ္တမ္းမ်ားအရ သိရပါတယ္ ။ မစၥစ္ ပတ္ကြန္႔ညဲဟာ လာမည့္ ေဖေဖၚဝါရီလ ၂၅ ရက္ေန႔မွာ လက္ရွိသမၼတ လီေျမာင္ဘတ္ ထံမွ သမၼတရာထူးကိုလြဲေျပာင္းလက္ခံရယူမွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။

16 December 2012

ZAM Thupuak

14 December 2012

CRC letter

SACC Lai Hawm

12 December 2012

Sizang Pian Ciil Na

Leitung a om minam tatuamte in amate om mun le a ngaisut theina taw kizui in Pianciilna tangthu (Creation Story) na nei tek hi. Kawlngam, Khamtung Zongam a teang Zo minam sung pan Sizangte in zongh Pianciilna Tangthu na nei a, Mikaangte in a nuai a bangin teptee sak hi.

The origin of the progenitors of the Siyin tribe is, according to the natives, shrouded in mystery. Tradition states that a gourd fell from the heavens and, bursting with the fall, emitted a man and woman; these became the Chin Adam and Eve, and their garden of Eden was Chin Nwe (Ciimnuai), a village already mentioned. This story is not peculiar to the Siyins, but is believed by all the tribes in the Northern Chin Hills.(1)

Hi a tung a thu sia Sizang khanglui upna, khanglui ngaisutna taw a piang khanglui tangthu (Myth) hi lel bek hi. Sizangte ii hong pianna tatak sia tangthu tak (History) zui in kan tu ci leang Kawlngam sung minam kipatna pan ih son kul hi. Kawlngam sung teang mihingte ii kipatna sia Mongoloid minam bul pan hi a, Tibet
ngam kantan in Kawl ngam sung hong tum hi ci in a tam zaw in ciamtee hi. Tua hi a, Encyclopedia Americana sungah a nuai a bangin na at hi.

Most of the people of Myanmar are of the general physical type known as Mongoloid, with straight black hair, sparse beard, height cheekbones, low nose root, and epicanthic eye fold. The Burmese proper are short and slender in build, with brown skin, while the Karen are more stocky and often lighter in skin colour.
Tribes in the northern hills are frequently taller and rosy cheeked, and occasionally have wavy hair. The most significant cultural divisions are between those subsisting by settled, wet-rice agriculture, and those by shifting, dry-rice culture. (2)

Dr. Vum Son ii Zo Tangthu a at na taw kizui in a bul Tibeto-Chinese panin Man, Karen, Tibeto-Burma, T’ai-Chinese ci in pawl hong kikhen a, Kawlngam sungah hong tum hi. Tua sungah Zomi Sizangte sia Tibeto-Burma pawl sung pan piang hi. Sizangte sia Zomi ii khen khat hi a, a bul sia Tibeto-Chinese ahi hunlam sia a nuai a (Table-1), minam khang paizia ih et ciang, a kitel zaw in kingaisun thei hi. (3)

Hi minam khang paizia ih et ciang khat vei lai in Zo(Chin) le Jingphaw (Kachin) te unau ii tangthu na om hi. Tua thu sia lai sungah a kician takin a ki at ngawl hang khanglui te in khangthak te tungah a kison
suh sawsawn tangthu khat ahi hi. Tua tangthu sia a nuai a bang ahi hi.
“Khatvei lai in innkuan pawl nii a lampui te sia unau hi a, teen natu mun hoi mun pha, tui thiangna lo hingna mun zongin hong pai hi. Tua a paina mun sia Kawlngam ii sak sang neakna mun khat hi a, nisuana
sang pan nitumna sang zuanin a pai ahi hi. Tua innkuan pawl nii te in ten natu mun a lungkim bang mu in hi le khua sat tuikhuat in ten khop tu sawm ahi hi. Hi bangin mun pha a zong innkuan pawl nii te ii nguai an a
puak sia innkuan pawlkhat in kaithum pua a, a dang pawlkhat sia in vaimim pua hi. 

Nguai an puak kibang ngawl ahikom a maaliau zaw le a vaihuai zaw hong om hi. Kaithum sunsia in a pua pawl sia hong maliau thei a, vaimim sunsia tu a pua pawl sia an ngawtang uui ahikom hong vaikai vaial hi. Ahitazong a maa dawk zaw a masa pawlte in a nungkhak pawlte ii a sul, a zui thei natu in sawl thiak in ahizong, thingsatin ahizong, a paina a heak thei natu in vawt hi. Hi bangin pawlkhat ii paina a nung pawl te in zui in hong papai sia, ngun pui khat a thet dong khial ngawlin kizui thei hi. A masa in a pai pawl in tua ngun kantan in, ngunlang khat ah banla bebek a po na kuam khat hong kantan hi. Tua mun ah sawl thia tu thingsat tu a dang om ngawl ahikom, banla kung te kuai in sattan in thangsang zuan suh hi. 

Banla kung ci ciang a khang kik pal mama a kung nam khat ahikom, a nungkhak pawl te ii a thet hunin sau pupui na khang kik man zo hi. Tasia ciangin a nung khak pawlte in ih lawmte ii thingkung sattan te sau pupui khang kik zo ahi ciang amatekhuala pui theng zo tu hi. Ih del hang phak tu haksa vak. Hiak zongh mun sia hi ngawl ahi ciang hiak ah phual sat leang amate zongh ei kung hong zuan kik vak ci in amate upna taw phual sat in om hi. Ahizong a masa pawl te le hong kilee kik mun om ngawl a, amate le sak sangah kikhiin to zaw lalai hi. Hi tangthu sungah a masa in a pai pawl sia Zo (Chin) innkuan hi a, a nungkhak pawl sia Jingphaw (Kachin) innkuan te ahi hi.” (4)

A tung a ih pualaak tangthu (Story) sia a takpi hi ci vacin theina a om ngawl hang, tu hun Zo(Chin) te le Jingphaw (Kachin) te ii a meal le a sa a kiban dan ahizong, a omna a tenna munte ahizong, hi tangthu taw
kilawm a, kithuai mama hi. Zo(Chin) te in thang sangah kizelh suh zaw in Kalay Kabaw ngam, Gangaw ngam, Khamtung Zongam (Chin Hills), Minbu, Thayet, Pyi, Hanthawadi, Rakhaing ngam dongin kizelh in na teang suh uh hi. Tua ban ah India ngam Mizo State, Manipur le Bangaladesh ngam dongin na kizelh hi. Hi bangin Tibeto-Burma minam pawl sung pan hong kaa Zo(Chin) te sia amate ii hong khan dan le a tenna mun taw kizui in Zomi, Laimi, Mizo, Khami, Asho, Yaw, Cho, Myo ci bangin min tatuam na pua zo ta hi.

Tua bangma in a nungkhak pawl ih ci tu Kachin pawlte zongh sak sangah kizelh to in Kachin ngam le a kiim nai mun te ban ah Sen ngam dongin kizelh in na teang uh hi. Kachin pawl sungah Jingphaw, Rawang, Maru, Azi, Lashi, Lisu ci in min tatuam ma na nei zo ta hi.
______________________________________________
(1) Bertram S.Carey and H.N.Tuck, The Chin Hills Vol.1, (Aizawl: Firma KLM Private Ltd.,Reprint 1976) p.127
(2) International Edition, “Burma”, Encyclopedia Americana Vol.5, (New York: Copyright 1965) p.52
(3) Vumson, Zo History, ( Aizawl: Private Publication, 1986) p.32
(4) Tangthu ciing pute pate ii son kikna

SIZANG” MIN PIANNA LE PU THUAN TAK TANGTHU

Ciimnuai a hausa ukpi a seam Pu Thuan Tak sia khat vei ciangin “Si” a kici tuinaak khat ii zaang ah na teang a, tua mun sia Sizang kici hi. “Si” ci ciang tui al suana tuinaak hi a, “zang” ci ciang a zaang, a saang zaw na mun cina ahi hi. Tua hi a, “Sizang” ci ciang ci al tui suana tuinaak zaang a cina hi. Tua khua mun sia Sizang a ci taw kizui in a teang mihingte zongh Sizangte kici hi. (1) Sizangte ci ciang Sizang mite ci nopna hi a, tua hun in Sizang ah a teang Pu Thuan Tak te innkuan a ci na ahi hi. Tua hi a tu hun ciang dongin Sizangte a kici te sia a tam zaw Pu Thuan Tak ii suan le paal te ahi hi. Tua Sizang khua mun sia tu laitak Saizang khua a buzung thang suh teng hi a, tu dongin Saizangte in Sizang ci lai hi. Saizang Gualnam te ii ton lapi sungah Sizang min kihel a, tu dong ma in tonna a om le a nuai a bangin ton la sa lai hi.

- Khau va sat khau va sat ve aw, Zawl
Thang aw khau va sat ve aw
- Zawl Thang khau sat sial khih
nading ih khua Sizang va zawn aw.


Pu Thuan Tak sia a tun saangin a thatang lian mama khat ahi ban ah a pumpi tung theampo a peangpak dongin mul po ahikom et pak ciang kiitak huai mama ci hi. Tangzang mama a, ama ii lu tungah a tot vaphual tha dawn ciang kanpeak kan vaset zo ci hi. A minthang mama ahikom midang te in Sizang mang, Tha U te mang, Dialteang mang, Phek te mang, Paih te mang ci in min tatuam, nahna tatuam nei sak hi. Ama sia ngalsim thiam, savai sa kap thiam khat in a minthang khat hi ci sia ama la phua te tungtawn in kihe thei hi. Uhaam sang hong thet ciangin Ciimnuai kual ah ukpi seam a, nasep ham seam nawn ngawl ahikom lian in a thau kingkeng khat ahi hi. A ukpi sep hun in Ciimnuai kual ah shia kai in, inn saliang, ngam saliang le an shia saang bul hi.

Hi bangin lai a bosua ciang, a u in a nau tungah “Lai bosua thong khu hi, lai hilh tu in hong pai tan” ci in vaitha hi. A nau zongh Khamtung ah hong paito kikin Thaangmual pan khua hong en a, tu a Khuasak ngam Thavak, Zonaak cina mun teng ah a u te pawl ii lo thawna mu hi. Tasia ciang a u te ten na khua ah pai masa ngawlin lo sungah hong pai masa hi. Tua ni sia a u pa lo kuan ngawl ahikom, a nau taw kimu ngawl hi. A nau in a u ii lo sungah ama ii heak ngei ngawl lo hunna tatuam te, thaang sia na vacim zunam matna te, le lo hunna tuibungh te a mu ciang lamdang sa mama a e en phet hi tuak hi. 

A u ii vanhzak te a mu ciang a nau in hi bangin ngaisun hi. “Ka u in hi bangin na lamdang te a thak in ngaisun a vawt thei, bitphua thei ahi ciang lai mangil ngawl tu hi. Lai ka bosua a ci sia hong theamna hi tu hi. Kei bangziam maw khat hong law nuam po hi vak” ci in ngaisun a, a u taw kimu nawn ngawlin Zaanglei ah cia suh kik hi. Hi bangin a nau hong pai to hunlam a u in tua ni lo kuan te tung pan he a, ahizong lai nga kik nawn ngawl hi. Tua hun pan kipan Zomite lai nei nawn ngawlin lai taw hong nungta nawn ngawl hi kici hi. (2)
__________________________________________________
(1) U.K.T. Ngo Za Lian, Khuasak Khua Tangthu, (Unpublish), p. 4
(2) L.B.Naylor, A Practical Handbook of the Chin Language pp.46-47

Akluai Khua Thu

Akluai ah 1981 kumin Thuklai pan Pu Awn Khua Kam le Lophei pan Pu Zam Khat Pau te na teang masa hi. Ngan khoaina le lothaw natu in a pha mun nuam hi a, a teang tam vaialin tu ciang inn 20 vaal bang pha zo hi.

1990 kumin UNDP te huuna taw tui la thei hi. Tua kum ma in EBC pawlpi piang hi. A teangte a tamzaw EBC pawl ahikom EBC Biakinn khat nei uh hi.